10.Sınıf Dil ve Anlatım Gelecekten Söz Eden Anlatım

Yaşadığımız andan daha ilerideki zaman dilimini gelecek olarak ifade ederiz. Zaten “gelecek” kelimesi, zaman bakımından ileride olan, daha gelmemiş, yaşanacak zamanlar için kullanılır. Gelecekten söz eden anlatıma da geleceğe yönelik duygu, düşünce ve beklentilerin dile getirildiği anlatım diyebiliriz.

Gelecekten söz eden anlatımda yazar, daha sonra olacak olaylar hakkında öngörülerde, tahminlerde bulunur. Gelecekten haber verir. Gelecekten söz eden kimi metinlerde bilimsel verilerden yararlanılabilir. Bazılarında ise anlatılanlar bütünüyle bilim kurgudan ve kehanetten ibarettir.

Gelecekten söz eden anlatım, fallarda, burçlara yönelik tahminlerde, bilim kurgu romanlarında, meteorolojik tahminlerde kullanılır. Gelecekten söz eden anlatımlarda henüz olmamış ancak olacak, olabilecek, olması muhtemel ya da olması istenen şeyler anlatılır.

Gelecekten söz eden anlatımların özünde varsayım ve tahminde bulunma vardır. Bu tür anlatımların yapıldığı metinlerde olasılık ve tahmin bildiren “olasıdır, olacaktır, olabilecektir, belki, ihtimal ki, büyük olasılıkla” gibi sözlerden yararlanılır.

Gelecekten söz eden anlatımın sınırlarını yazarın düş gücü çizer. Bu açıdan bu anlatım türünde yazarın düş gücü öne çıkar. Gelecekten söz eden anlatım, yazara alabildiğine özgürlük tanıyan bir anlatım şeklidir. Bu anlatımda yazar, gelecekte gerçekleşmesini beklediği bir olayı sınırlarını kendisi çizerek anlatır.

Gelecekten söz eden anlatım, bilimsel öngörülerde söz konusu olabileceği gibi öykü ve romanlarda da yazar, geleceğe yönelik düşüncelerini, planlarını veya beklentilerini anlatabilir.

Gelecekten söz eden anlatımda tercih edilen fiiller ya gelecek zaman kipiyle çekimlenir ya da fiil başka bir kipte olsa bile gelecek zaman kipi anlamını taşır. Gelecekten söz eden anlatım, daha çok, “roman, hikâye, tiyatro, deneme, şiir” gibi edebiyat ürünlerinde kullanılır.

Gelecekten Söz Eden Anlatımın Özellikleri

Beklentiler, tahminler ve varsayımlar üzerine kurulur.
Olandan çok, olması istenen veya beklenen olaylar anlatılır.
Verilerden yola çıkılarak geleceğe yönelik tahminlerde bulunulur.
Yaşanan andan daha sonraki bir zamanda gerçekleşecek olay ve durumlardan söz edilir.
Anlatımda kullanılan fiiller ya gelecek zaman kiplidir ya da fiilin kipi, gelecek zaman anlamı taşır.
Gelecekten Söz Eden Anlatım Örneği

Bundan elli yıl sonra, dünyanın yüzde 80′inde ulaşım sorunu olmayacak. Her ülke, metro sistemini mükemmel bir hâle getirecek. Şimdiki yollar ise insanların çok daha iyi bir hayat sürmesi için kullanılacak. Hava trafiği biraz yoğunlaşacak ancak, şimdiki trafiğe göre çok rahat olacak. 10 kişiden 7′sinin uçan arabası olacak. Ancak özel bir sistem sayesinde, hava trafiği diye bir sorun söz konusu bile olmayacak. Şehirlerarası yolculukların hepsi, özel uçaklarla yapılacak.

Yazar, bu parçada geleceğe yönelik tahminlerini, beklentilerini dile getirmiştir. Gelecekten söz eden anlatımın bir özelliği olarak bu parçada anlatılanlar içinde bulunduğumuz zamandan daha sonraki bir zaman dilimini kapsamaktadır. Yazar geleceğe yönelik hayal ve düşüncelerini şimdiden açıklamıştır.

Gelecekten söz eden anlatım ile düşsel anlatım kimi zaman karıştırılabilmektedir. Bu bakımdan bu iki anlatım arasındaki benzerlik ve farklılıklar şunlardır:

Her iki anlatımda da yazar, kendi zihninden geçenleri dile getirir.
Her iki anlatımda da yazarın, kendi düş dünyasındakiler yer alır.
Gelecekten söz eden anlatımda her ne kadar, olması istenen olaylar anlatılmak istense de gerçeklerden yola çıkılarak tahminler dile getirilir. Bu açıdan, gelecekten söz eden anlatımın gerçeğe daha yakın olduğu söylenebilir.
Düşsel anlatımda yazar, gerçeklikle ilgisi olmayan, kurmaca olayları, durumları, kişileri, zamanları ve mekânları dile getirir. Buradan hareketle düşsel anlatımın kullanıldığı metinlerin gerçekle bağının olmadığı ya da bu bağın son derece zayıf olduğu söylenebilir.